Tükenmişlik kavramı ilk kez 1970'lerde tanımlandı. Ruhsal ve fiziksel açıdan enerjinin tükenişi anlamına gelen bu kavram, bireyin iş hayatında ve duygusal hayatında birçok soruna yol açabiliyor. Verimli ve üretken çalışma isteğini kaybeden kişi, kendisini çalıştığı işyerinin bir parçası olarak görmemeye başlıyor. Kendisini yorgun ve bitkin hissediyor ve sosyal ilişkilerden kaçınıyor. Kişinin sorunları hem işine hem de ailesi ve arkadaşları ile olan hayatına yansıyor.
Tükenmişlik sendromunun ortaya çıkışının 12 adımı olduğu önesürülmüş, bunlar sırayla şöyle:
1. Kendini ıspatlama dürtüsü
Yoğun hırsın en başlarında görülen istek. Çalışma ortamında kendini kanıtlamak isteyen bireyin kararlılık gösterdiği dönem.
2. Daha fazla çalışmaya başlama
Kendisine pek de uygun olmayan çalışma ortamına uyum sağlamak ve burada kendini göstermek isteyen birey, kaldırabileceğinden fazla iş yüklenmeye ve her işi kendisi yapmaya çalışmaya başlar.
3. İhtiyaçlarını görmezden gelme
Tüm enerjisini işe veren kişi, hayatının başka alanlarına ayıracak enerji bulamaz. Aile ve arkadaşlar ile geçirilen zamanlar ile yemek ve uyku için ayırılan zamanlar gereksiz görünmeye başlar.
4. Çatışmanın yer değiştirmesi
Kişi yaptığı şeyin sağlıksız olduğunu farketmeye başlar, ancak sorunun kaynağını tespit edemez. İlk fiziksel belirtilerin ortaya çıktığı dönem.
5. Değerleri gözden geçirme
Bu aşamada, kişiler kendilerini diğerlerinden izole eder ve çatışmadan kaçınır. Değer sistemlerini değiştiren kişiler için en değerli şey işleridir ve duygusuzlaşmaya başlarlar.
6. Ortaya çıkan sorunları görmezden gelme
Gitgide anlayışsızlaşan kişi sosyal ilişkilerden kaçınır. Sorunlarını zaman baskısına ve iş yoğunluğuna bağlaması mümkündür.
7. Çekilme
Sosyal ilişki seviyesi minimuma iner. Alkol veya uyuşturucu kullanımı olabilir. Kişiler umutsuz ve yönünü kaybetmiş gibi hissedebilirler.
8. Farkedilir davranış değişimleri
İş arkadaşları, aile ve arkadaşlar, kişideki davranış değişimlerini farkedebilir hale gelirler.
9. Duyarsızlaşma
Kişi kendisini ve diğerlerini değerli görmekten vazgeçebilir. Hayat, şimdiki zamana indirgenir ve mekanikleşmeye başlar.
10. İçsel boşluk
İçlerinde boşluk hissetmeye başlayan kişiler, bunu doldurmak için aşırı alkol, seks, uyuşturucu veya yemeğe yönelebilir.
11. Depresyon
Depresyon görülebilir; kişi kendini yorgun, umutsuz, duyarsız hissedebilir, gelecek umutlarını ve hayatın anlamını kaybedebilir.
12. Tükenmişlik sendromu
Hem duygusal hem de fiziksel olarak çöken kişinin tıbbi yardım alması gerekmektedir.
Özellikle sağlık çalışanlarında ortaya çıkan sendrom, diğer iş alanlarında çalışanları da elbette etkiliyor. Konuyla ilgili çalışmalara bakmak isterseniz Türkiye'de ilköğretim öğretmenleri ile yapılan bir çalışma sonuçlarına buradan, akademik personel ile ilgili bir çalışmaya buradan ulaşabilirsiniz. Bu konuda yapılmış birçok çalışma bulunuyor, google akademik'te bir arama yaparak çoğuna ulaşım sağlayabilirsiniz.
Kaynak: http://www.iibf.deu.edu.tr/dergi/1160492999_1.pdf, http://en.wikipedia.org/wiki/Burnout_(psychology), http://psikoloji-psikiyatri.com/tukenmislik_sendromu.html
Şunlara da bakabilirsiniz: http://nymag.com/news/features/24757/, http://www.itfdergisi.com/text.php3?id=407
0 yorum:
Yorum Gönder