427 - Mükemmeliyetçilik - 1. Bölüm

Bugün hayatımın kısa tarihini iki kelimede buldum: Olumsuz mükemmeliyetçilik.

Kusursuzun erişileceğine olan inanç ve kişinin kendine ulaşması pek de mümkün olmayan başarı ve hayatı yaşama standartları koyması bir mükemmeliyetçiyi tanımlıyor. Maalesef mükemmeliyetçi insanların çoğu büyük zaman boyunca mutsuz oluyor -çünkü ellerindeki iş ne ise onun yapılması gerektiği gibi yapılmadığına inanıyorlar. Bu yüzden olmak istediklerinin tam tersi oluyor, kontrolü ellerinde tutamıyormuş gibi hissediyor, önemli işleri erteliyor ve hayalkırıklığına uğruyorlar. Sonuç olarak ise bir işten bir işe atlayan mükemmeliyetçiler, bir türlü istediği etkiyi yakalayamıyor -tatmin duygusunu ve huzuru.

Bu internet sitesine göre şu 10 maddeye göre kendinizi değerlendirip ne kadar mükemmeliyetçi olduğunuza bir göz atabilirsiniz:

1. Hatalarınızın oldukça farkındaysanız ve kendinizi bu yüzden aşırı eleştiriyorsanız. Ayrıca bu sebeple ayrıntılara fazla dikkat eden birisinizdir.

2. Yaptığınız her şeyde -bu ilginizi çeken bir şey olmasa bile- en iyisi olmaya çalışıyorsanız.

3. Bir şeyi mükemmelleştirmek için son ana kadar fazla zaman harcıyorsanız. Bir şeyin olabileceğinden daha az olmasına razı gelmediğiniz için uykunuzdan veya yemek yemenizden feragat edebiliyorsanız.

4. Kati fikirleriniz varsa, gri alanlara yer yoksa.

5. Kendinizin en büyük eleştirmeniyseniz. En küçük hatanızda bile kendinizi eleştiriyorsanız.

6. Sonuçlar hayal ettiğiniz gibi çıkmayınca devamlı olarak neden başka bir sonuç çıkmadığını ve bu sonucu engellemek için neler yapabileceğinizi düşünüyorsanız.

7. Eleştiriyi kaldıramıyor ve başarısızlıktan korkuyorsanız.

8. Aklınızda sadece en sonda erişeceğiniz amaç varsa ve o amaca erişmek için harcanan süreçte ne olduğu önem taşımıyorsa (bir nevi hatice değil netice).

9. Ya hep ya hiç yaklaşımına sahipseniz, yani kendi kendinize belirlediğiniz standartlarınıza uymayan bir işi tamamlamaktan tamamen vazgeçme eğilimi gösteriyorsanız (yüksek lisans tezime selamlar).

10. Başkalarında mükemmel olmadığınıza dair algı yaratabilecek durumların oldukça farkındaysanız.

Peki mükemmeliyetçilik ne gibi sorunlara yol açar? Maalesef bu sorunlar arasında biraz ironik olacak ama daha az üretkenlik, devamlı olarak yapılacak işleri erteleme, eleştiriye aşırı tahammülsüzlük, fiziksel ve zihinsel sağlıkta problemler, bağımlılık riski ve hatta intihar eğilimi karşımıza çıkıyor.

Mükemmeliyetçi olup olmadığımızı ve bunun ne gibi sonuçlara yol açabileceğini irdeledik. Peki bir de şuna bakalım: Bir insanın mükemmeliyetçi olmasına ne sebep olur? Bu sebepler üç ana başlıkta toplanıyor:

1. Gelişmek için duyulan şiddetli istek:

Doyurulması mümkün olmayan bir kendini geliştirme ve hayatını tüm potansiyelini kullanarak yaşama isteği. Eğer kişi kendi potansiyelini istediği gibi değerlendiremiyorsa yaşama amacını sorguluyor.

2. Toplumsal beklentiler:

Aile, öğretmenler, müdürler kişiden mükemmeliyetçilik bekliyorsa, başarısızlık değersizlik ile aynı kefede değerlendirilebilir. Rekabetçi okul ve çalışma ortamları bu durumu ortaya çıkaran başlıca yerlerdir. Medya, reklamlar ve pazarlama da toplumsal mükemmeliyet beklentisini artıran unsurlardır.

3. Kendine güvensizlik:

Ayrımcılığa uğramış veya diğer insanların arasına gençken karışamamış kimseler kendi değerlerini sorgulayıp bu durumun üzerinden mükemmeliyetçilik ile gelmeye çalışırlar.

Bu maddeleri okuyan mükemmeliyetçiler eminim ki bu durumlarının kaynağını aşağı yukarı tespit etmişlerdir. Yazının ikinci kısmında "olumlu" ve "olumsuz" mükemmeliyetçiliği ve bunun üstesinden nasıl gelineceğini irdeleyeceğiz.