517 - İskelete Yüz Kazandırmak: Yeniden Yüzlendirme

Şu sıralar arka arkaya dizi izleme moduna geri döndüm ve her gün birkaç bölüm Bones izlerken bir yandan da işlemelerimi yapıyorum. Bones, oldukça sürükleyici bir kriminal dizi. Dizi, ana olarak adli antropolog Temperance Brennan (Emily Deschanel) ve FBI ajanı Seeley Booth (David Boreanaz) etrafında dönüyor. Neredeyse her bölümde bir cinayet, kemiklerde bulunan bilgilere dayanarak çözülüyor. Çoğu zaman da bulunan kafatasına dayanarak yeniden yüzlendirme (facial reconstruction) yapılıyor, yani ölmüş kişinin nasıl bir yüze sahip olduğu bilgisayar programları ile tahmin ediliyor.

 

Bu oldukça ilginç bir konu elbette! Örneğin, yeniden yüzlendirme ile mumyalanmış Eski Mısır kral ve kraliçelerinin nasıl görünmüş olabileceklerini öğrenebiliyoruz. Ya da adli vaka çözümlerinde ölmüş kişinin yüzü ile birlikte kimliği saptanabiliyor.

Yeniden yüzlendirme birçok alandan faydalanıyor, bunlar arasında sanat, adli tıp, antropoloji, anatomi ve kemikbilim sayılabilir. Ancak yeniden yüzlendirme tartışılan bir yöntem, çünkü sübjektif bir bakış açısı içeriyor. Şu anda bu yöntem kimlik belirlemede kesin bir yöntem olarak kabul edilmiyor, çünkü yeterli güvenlik standardını tutturamıyor. Bunun sebebi de birden fazla kişi aynı iskelet üzerinde yeniden yüzlendirme işlemi uyguladığında, oluşan yüzlerin birbiriyle tam olarak örtüşmemesi.

Yeniden yüzlendirme, iki veya üç boyutlu olarak yapılabiliyor. Genelde bir sanatçı ve adli antropologun ortak çalışması gerekiyor. Bilgisayar programlarından sıkça faydalanılıyor. 

Yeniden yüzlendirme, ilk olarak 1800'lerin sonlarında denenmiş. His isimli biliminsanı tarafından hesaplanan yüz dokularının ortalama kalınlıkları bugün hala laboratuvarlarda referans alınıyormuş. Yeniden yüzlendirmenin adli vakalarda kullanımı ise 1960'larda gerçekleşmiş. Bilgisayarlı ve lazerli taramalar sonucunda oluşan görüntülerden Mısır mumyaların yüzlerinin oluşturulması ise 2004'te yapılmış.
 

Tutankamon'un yüzünün üç farklı grup tarafından oluşturulması

Yeniden yüzlendirme yapılırken ilk başta adli antropolog cinsiyet, yaş ve ırkı belirliyor. Doku kalınlığını saptamak ise bu süreçteki en zorlu aşamalardan biri. Bu kısımda sadece kafatası değil, diğer kalıntılardan gelecek bilgiler de yardımcı olabiliyor. Saç, takı ve gözlük gibi diğer bulgular ise son aşamada yardımcı oluyor. Burnun oluşturulması oldukça zor çünkü altta yatan kemik yapısı sınırlı bilgi veriyor ve birçok farklı biçim mümkün. 

 

Mozart

Kopernik

Aziz Nikolaus, yani Noel Baba. 1087'ye kadar Türkiye'de bulunan kalıntıları İtalya'ya kaçırılmış.

Yeniden yüzlendirme yapılırken karşılaşılan en önemli zorluklardan biri doku kalınlığını belirlemek. Halen çeşitli yaş ve ırk grupları için ve cinsiyete bağlı olarak sahip olunan doku kalınlıkları bilgisi sınırlı. Yöntemsel bir standardizasyon olmaması da sorunlardan biri sayılıyor. 

Kriminal dizilerde genelde iskelet bulunur bulunmaz kimlik belirleme amaçlı yeniden yüzlendirme yapılsa da, gerçek hayatta bu yöntem ilk değil son başvurulanlardan biri oluyor.