Konuk yazarımız Erol Kuntsal, Bunu Bugün Öğrendim'e ikinci kez konuk oluyor. Bu yazıda Bach'ın 1054 sayılı konçertosunun anlamından ve çağrıştırdıklarından bahsediyor.
Yazarın bir önceki yazısına buradan ulaşabilirsiniz.
Bir düşünür, “Müzik hayal kurmaya yarayan bir mekanizmadır” demiş.
Bu günlerde, Bach’ın klavsen (bugünkü adı ile piyano) için yazılmış konçertolarından oluşan bir albüm dinliyorum. Albümdeki 1054 sayılı konçertonun ikinci bölümünde, orkestranın çaldığı zarif bir melodiden sonra piyano orkestraya eşlik etmeye başlıyor. Orkestra bazen öne çıkıyor, bazen arka planda kalıyor. Bazen kemanlar ve kontrbaslar öne çıkarak hüzünlü ve duygusal melodiyi tekrarlıyorlar.
Bana ilk dinlediğim andan itibaren hayatı anlatıyor gibi geldi. Orkestranın devamlı olarak melodiye eşlik etmesi, keman ve kontrbasların kalın ve hüzünlü sesleri, hayatın ruhani yönünü ve sonuçta ölümü düşündürdü. Bazen hüzünlü bir melodi çalan, ama insana yaşama sevinci de veren piyano ise, her şeyi unutup yaşamaya devam etmemizi anlatıyordu sanki. Ama o ruhani yapı yine de varlığını koruyor, kendini hep hatırlatıyor ve sonuçta hüzünlü bir şekilde sonuçlanıyordu.
Bach, 1723–1750 yılları arasında Leipzig’de bestelediği bu eseri acaba neler düşünerek yazmıştı? Merak ettim, araştırdım ve buldum. Gerçek, benim düşündüğümden çok farklıydı.
Aydın Büke, “Bach-Yaşamı ve Eserleri” adlı kitabında, Bach’ın klavsen konçertolarının hemen hepsinin, önceki yıllarda başka sazlar için bestelediği konçertoların uyarlamaları olduğunu yazmış. 1054 sayılı klavsen konçertosunun da aslında 1042 sayılı, mi majör keman konçertosunun bir uyarlaması olduğunu, Bach’ın yalnızca son bölümde klavsen tekniğine uygun bazı düzenlemeler yaptığını ve kuru bir aktarımdan kurtardığını belirterek, 1042 sayılı keman konçertosu için şunları yazıyor:
“İlk bölüm allegro (neşeli, hareketli). Orkestrada temanın duyulmasıyla başlar. Tutti (orkestranın hep birlikte çaldığı bölüm) sona erdiğinde, keman başta duyduğumuz ezgiyle girer. İlk üç nota, mi majör akorunun seslerinden oluşmuştur. Motifin işlenmesi, çeşitli partilerde değişikliklere uğraması, Bach’ın çok karakteristik yazı tarzını ortaya koyar. Özellikle bu bölümde tutti ve solo kısımları ustalıkla kaynaştırılmış, kesin sınırlar olabildiğince yumuşatılmıştır. Çok kısa bir kadansın (kısa bir dinlenme) ardından bölüm tekrarlanır.”
“İkinci bölüm andante (yavaş). Bir bas teması ile başlar. Parça boyunca 17 kez duyulan bu motif temel yapıyı oluşturur. Buradaki tema daha yumuşak ve huzurludur. Keman, tıpkı bir ezginin parçasıymış gibi uzun bir notayla başladığı şarkısını yorulmadan sürdürür. Bach, sanki Rimsky-Korsakof’tan yüz altmış yıl önce, kemanın öykü anlatan bir genç kadını canlandırabileceğini bütün müzik dünyasına anlatmak istiyordur. Orkestranın bölümü tıpkı başladığı gibi yalnız bitirmesi, masalımsı havayı pekiştirir.”
“Üçüncü bölüm allegro (hızlı, hareketli). Hızlı bir temayla girer. Keman sözü orkestradan alarak ezgiyi geliştirir. Rondo (kendi içinde tekrarlı) bir yapıdadır. Solo çalgının teknik becerilerini sergileyebilmesine özellikle dikkat edilmiştir.”
Demek ki, ikinci bölümde benim hayat ve ölüm olarak algıladığım şey, aslında genç bir kadının hikâyesiymiş.
Ne benzerlik!
Yukarıdaki videoda ünlü piyanist Timur Sergeyenia, Belçika’daki konserinde üç bölümü de arka arkaya seslendiriyor. İsterseniz izleyerek Timur Sergeyenia ile de tanışmış olun. Belki başka icralarını da dinlersiniz. Konçertonun tamamı 18.18 dakika. İkinci bölüm 7.44-15.05 dakikalar arasında ve 7.61 dakika sürüyor. İsterseniz eserin tamamını veya sadece ikinci bölümü dinleyin, bakalım ikinci bölümde siz neler düşüneceksiniz?
0 yorum:
Yorum Gönder