556 - Beynimizin yüzde onunu kullandığımız efsanesi

İnsan vücudu ve zihni ile ilgili en sevilen efsanelerden biri de beynimizin yalnızca yüzde onunu kullandığımızdır. Bu efsaneden paye çıkartan yaşam guruları ve koçları olduğu gibi, 2014 yılında hala bu konuda film yapabilen yönetmenler bile var (Luc Besson - Lucy).

Peki bu efsanenin kaynağı ne? 

Kimse emin olamasa da birkaç şüpheli var: Bunlardan biri, 1930'larda sinir cerrahı Wilder Penfield'in elektriksel uyarı verdiğinde beynin büyük bir bölgesinde aktivite gözlemlememesi sonucu bu bölgeyi 'sessiz korteks' olarak adlandırması. Elbette bugün bu bölgelerin işlevlerinin olduğunu biliyoruz.

Ya da belki de her şey 1908'de büyük psikolog ve filozof William James'in "Mümkün olan zihinsel ve fiziksel kaynakların sadece küçük bir bölümünü kullanıyoruz" demesiyle başladı.

Neden bu kadar popüler?

Çünkü insanlar mucizelere inanmayı sever diyelim. Astrologların, diyetisyenlerin, yaşam koçlarının sunduğu umutlara benzer bir şey sunuyor beynimizin yüzde onunu kullandığımız efsanesi. Bize gelişmek için umut ve fırsat olduğunu ve bunun farkında olarak diğerlerinden farklı olabileceğimizi vaat ediyor.

Neden mantıksız?

Yüzde doksanı kullanılmayan ve vücudun enerji kaynaklarının çok büyük bölümünü kullanan bir organın gelişmesi evrimsel açıdan anlamsız olurdu.

Beyin görüntüleme teknikleri beynimizin tüm alanlarını kullandığımızı gösterir. 

Erken yaşlarda beyin hasarı, beynin esnekliği sayesinde daha az zarar verici olabilse de, geç yaşta beynin herhangi bir yerinde oluşan hasarın ne kadar önemli sonuçları olabileceği birçok vakada görülmüştür.

Dipnot:

Psikoloji çalışmalarında beyin görüntüleme teknikleri, genellikle bir işlevin hangi beyin bölgeleri tarafından yürütüldüğünü öğrenmek için uygulanır. Örneğin, siyah beyaz geometrik şekillere bakarken beynin hangi bölgelerinin etkinleştiğini öğrenmek isteyen araştırmacılar, öncelikle beyin dinlenme halindeyken, yani kişiye yapması için bir şey verilmeden ve kişi beyin görüntüleme cihazının içinde dururken, beynin etkinleşmesini ölçerler. Daha sonra kişiye geometrik şekiller gösterilir ve beyin aktivitesi kaydedilir. İki görüntü arasındaki fark, yalnızca geometrik şekillere bakarken etkinleşen bölgeleri gösterir. Böylece aşağıdaki gibi görüntüler oluşur ve belki bu durum da beynimizin yalnızca yüzde onunu kullandığımız efsanesine katkıda bulunmaktadır.

Resim kaynak:
http://www.martinos.org/neurorecovery/images/fMRI_labeled.png