24 Haziran, 2013

510 - Yarım kalan şeyler daha iyi hatırlanır: Zeigarnik etkisi

Pazartesi, Haziran 24, 2013 Gönderen Berna Arslan , , , , 1 yorum
Bitirilmesi isteniyor... bilinçaltında bu işin bitmemiş olduğu hatırlanıyor... zihinlerimizin belirsizliği sona erdirmek ve bitmemiş işleri bitirmek isteği... bir 'netice ihtiyacı' - Zeigarnik etkisi

Psikolog ve psikiyatrist Bluma W. Zeigarnik, insanların yarım kalan işleri tamamlanan işlere göre daha iyi hatırladığını söylüyor. Zeigarnik etkisi verilen bu kavram, ilk önce bir gözlemle ortaya çıkıyor: Garsonlar ödenmemiş hesapları ödenmişlere göre daha iyi hatırlıyor. Tüm hesaplar ödendiğinde ise garsonlar, hesaplara ait detayları iyi bir şekilde hatırlayamıyorlar. 

Solda Bluma W. Zeigarnik
Zeigarnik etkisi aşk ilişkilerinde de önem kazanıyor, çünkü bu etki çözülmemiş sorunların ve olumsuz olayların zihni meşgul etmeye devam edeceğini ve ilişkiyi kötü etkileyeceğini öne sürüyor.

Bu kavrama göre öğrenciler de çalışma alışkanlıklarını gözden geçirebilirler, çünkü Zeigarnik etkisine göre çalışırken aralar verip farklı işlerle uğraşan kişiler, ara vermeden çalışanlara nazaran çalıştıklarını daha iyi hatırlıyorlar. 


Zeigarnik etkisini daha önce uzun uzadıya yazdığım "erteleme alışkanlığı"na bağlamak da mümkün. Ertelemeyi yenmenin en güzel çözümü ufak da olsa bir başlangıç yapmak. Başlanılan ama bitirilmeyen işler zihninizi kemireceği için işi bitirmeye kendi kendinizi mahkum etmek bir nevi... Ancak yapılması gereken işi yapmak için hiçbir motivasyonunuz yoksa bu etki işe yaramıyor. 

Zeigarnik etkisi televizyon dizilerinde de bolca kullanılıyor. "Devam edecek" şeklinde yarım bırakılan bir dizi finali, yarım kalmışlık etkisiyle seyircinin aklında kalıyor. Bu etkiyi geniş izleyici kitlelerine konuşan veya sunum yapan kişiler de kullanıyor. Konuşmayı kişisel bir anı ile açan sunucu, bu anının nasıl sonlandığını anlatmadan konuşmanın diğer kısımlarına geçiyor. İzleyici hikayenin nasıl bittiğini bilmek istediğinden dikkatle konuşmayı dinliyor


Zeigarnik etkisinin sizi ne kadar etkileyeceği ise kişilik özelliklerinize bağlı. Örneğin yargılayıcı-algılayıcı ölçeğinde ne tarafa daha yatkın olduğunuz gibi. Daha yargılayıcı iseniz, bir hikayenin sonunu duymak sizin için önemlidir, çünkü netice ihtiyacınız yüksektir. Daha algılayıcı iseniz ise, hikayenin sonunu duyup duymamak sizin için çok önemli olmayabilir. Sonunu duymak isteyenlerden biri olarak size "netice ihtiyacı" ile ilgili şuradaki testi yapmanızı da önerebilirim (İngilizce).

Biraz gülmek isterseniz de, Sheldon Cooper'ın konuyla ilgili videosunu kesinlikle tavsiye ederim.
 

Kaynak:

http://www.gottmanblog.com/2012/08/what-makes-love-last-zeigarnik-effect.html
http://bizshifts-trends.com/2012/08/16/zeigarnik-effect-clever-business-spielberg-lucas-rowling-all-use-it-unfinished-uncompleted-cliffhangers-its-need-for-closure/