25 Ekim, 2010

215 - Maymunlara Para Kavramını Öğretirseniz N'olur?


Bir önceki yazımda da bahsettiğim Superfreakonomics'i okumaya devam ediyorum. Kısa bir bölüm, çok ilginç bir deneyden bahsediyor. Ünlü iktisatçı Adam Smith'in bir fikrini eleştirerek yola çıkan bu araştırma hayvanların da para kavramını anlayabileceğini öne sürüyor.

Maymunlar ile yapılan bu deneyde öncelikle onlara para karşılığında sevdikleri yiyeceklerden alabilecekleri öğretiliyor. Böylece para kavramı biraz biraz yerleştiriliyor. Daha sonra fiyat değişikliği yapılıyor. Örneğin daha önce 1 bozuk paraya sevdiği yiyecekten 3 tane alabilen maymun, birdenbire aynı paraya 2 tane alabileceğini görüyor. Ve şaşırtıcı bir sonuç, maymunların mantıklı davrandığını, yani fiyatı düşen yiyecekten daha çok alırken, fiyatı artan yiyecekten daha az aldıklarını gösteriyor.

  
Bir gün ise deney yürütücüsü oldukça ilginç bir manzara ile karşılaşıyor. Erkek maymunlardan biri dişi maymunlardan birine bozuk parasını veriyor. Acaba bu bir iyilikseverlik belirtisi mi diye düşünmeye kalmadan dişi ve erkek maymun çiftleşiyor. Kısa bir süre sonra da dişi maymun gelip "kazandığı" parayla sevdiği yiyeceğini alıyor.

Para tüm kötülüklerin anasıdır da diyebiliriz herhalde burda =) Deney daha ileriye gitmiyor, çünkü paranın maymunların hayatına girmesinin onların toplumsal düzenlerini değiştireceği ve bunun etik olmayacağı düşünülüyor.

Dipnot: Keith Chen, Venkat Lakshminarayanan ve Laurie Santos, bu ve benzeri araştırmalarda adı geçen kişiler.

0 yorum: