Cognitive Bias diye tanınan, bilişsel önyargı diye çevirmiş bulunduğum ilginç bir konunun varlığını öğrendim. Bu kavram, matematiksel kurallara ya da istatistiksel bulgulara karşı da olsa bazı şeylere inanmayı sürdürmemiz. Bir örnek vermek gerekirse, bilim insanlarının bu eğilimin varlığını ispatlamak için yaptıkları deneylerden birini gösterebiliriz.
Bir grup insana şu soru soruluyor:
Bir grup insana şu soru soruluyor:
Elimizde bir bozuk para var. Bu parayı 5 kere havaya atacağız. Sizce aşağıdaki sonuçlardan hangisinin çıkması daha olası?
Yazı-Yazı-Yazı-Yazı-Yazı
Yazı-Tura-Tura-Yazı-Tura
Bu sorunun cevabına büyük bir kitle ikinci şıkkı vermiş. Bunun sebebi, yazı ve turanın karışık gelme ihtimalinin beş kere arka arkaya yazı gelmesi ihtimalinden daha yüksek olduğuna inanılması.
Bu sorunun cevabına büyük bir kitle ikinci şıkkı vermiş. Bunun sebebi, yazı ve turanın karışık gelme ihtimalinin beş kere arka arkaya yazı gelmesi ihtimalinden daha yüksek olduğuna inanılması.
Oysa matematiksel olarak düşünürsek, bu iki serinin gelme olasılığı da aynı. Bir atış daha önceki atışlara bağlı değil ve her atışta 1/2 ihtimalle yazı ve aynı ihtimalle de tura gelir.
Bir de confirmation bias kavramı var ki, düşününce evet kesin bende de var denilen, insanların bir tür ortak özelliği. Doğrulama önyargısı diye de çevirebiliriz sanırım. Kendi fikrinin doğru olduğunu ispatlama arzusu ve çabası. Yani fikrimizi ispatlamak için hep bu fikre uygun örnekleri düşünmek ve buna karşı çıkacak örnekleri göz ardı etmek. Aynı zamanda bu eğilimin insan beyninde bir kısa yol olduğu ve bazı durumlarda negatif bir durum oluşturmaktansa pratik olmayı sağladığı da düşünülmekte.
Bir de confirmation bias kavramı var ki, düşününce evet kesin bende de var denilen, insanların bir tür ortak özelliği. Doğrulama önyargısı diye de çevirebiliriz sanırım. Kendi fikrinin doğru olduğunu ispatlama arzusu ve çabası. Yani fikrimizi ispatlamak için hep bu fikre uygun örnekleri düşünmek ve buna karşı çıkacak örnekleri göz ardı etmek. Aynı zamanda bu eğilimin insan beyninde bir kısa yol olduğu ve bazı durumlarda negatif bir durum oluşturmaktansa pratik olmayı sağladığı da düşünülmekte.
0 yorum:
Yorum Gönder